De puteo temporum praeteritorum

[consus]

Consus Pyrrhae amicae suae doctissimae s.p.d.

Profundus antiquitatis est puteus. Nonne impenetrabilis dicendus?*)

Bene quidem, carissima, sed vocem impenetrabilis - quod pace tua dixerim - parum aptam esse censeo, idque duabus de causis, quarum altera in eo est, quod neque Caesar neque Cicero illo utitur vocabulo, altera quod in puteum quoque immensae, ut dixi, altitudinis penetrare potes. Nonne etiam perpendiculum in eius generis puteum intromittere licet? Puteum ergo illum Mannianum comparandum esse nego cum scuto impenetrabili, cum specu imbribus impenetrabili, cum arca aquis impenetrabili (cf. Georges s.v. impenetrabilis). Quid igitur? Simili modo in antiquitatis vel vetustatis puteum, ut tempora praeterita cognoscas, penetrabis, neque vero – pro dolor! - finem reperies; est enim infinitae altitudinis. Etiam atque etiam vale. III Non. Apr.
-----------------------------------------
*) Thomas Mann, Joseph und seine Brüder, Vorspiel Höllenfahrt 1.

[Pyrrha]

Pyrrha nequaquam docta Conso doctissimo amico s.p.d.
Cogitabam quidem "ad fundum penetrare". Verbum illud Germanicum "unergründlich" mea quidem sententia ipsius "ad fundum penetrandi" sive id fieri non posse notionem quandam habet, quod significat esse aliquem, qui conetur, et aliquo modo plus esse mihi videtur quam "infinitus", quod ceterum Mann simpliciter "unendlich" dicere potuisset. Scripsit autem neque "unendlich" neque "unermesslich", qua de causa penetrandi verbum in mentem mihi venit. Si autem ita dici non potest, tibi doctiori sequar. An fortasse "inexplicabilis"? Nam, ut verum dicam, aliquid mihi deest in versione tua, idque imprimis in eo constat, quod "ergründen" non magis "perscrutari" est quam mensurare, et imprimis Mann maximo in opere suo minime "mensurare" suscipit tempora antiqua, sed potius perscrutari. Et vide Georgen sub voce "ergründen": "die verborgenste Wahrheit, die Wahrheit in ihren Tiefen e., in intimam veritatem penetrare." Ut vides, velim libenter illo verbo uti, sed si fieri non potest, quia significatus eo non patet, tibi in hac re confido. Quod quidem ad usum apud Ciceronem Caesaremque attinet, non reiciendum arbitror verbum, quod a neutro quidem eorum, sed a Livio, Seneca, Plinio, Tacito adhibetur.
Vale quam optime, mi amice!

[consus]

Consus Pyrrhae amicae suae eruditissimae s.p.d.
Iuvat tecum, mea optima Pyrrha, acute et subtiliter disputare. Quid ergo?
Equidem quamquam verba ad fundum penetrare comprobo, tamen iisdem de causis, quibus nudius tertius ad scribendum impulsus sum, vocem impenetrabilis vitandam esse censeo*. Nihilo minus te verbis – di meliora! - premo. Forsitan autem haec tibi placeat sententia:

Code: Alles auswählen

Profundus puteus est vetustatis. Nonne dicere licet eum omnino carere fundo?

Mei benigne memorem te cupio valere feliciter. Non. Apr.
---------------------------
*) Quibusdam de causis quantum fieri potest Caesaris et Ciceronis sequor auctoritatem.

[Zythophilus]

Distichon certe talem decebit sententiam

Code: Alles auswählen

Actarum rerum puteus ueterumque profundus:
 Dicere quin fundo stagna carere licet.


[Pyrrha]

Pyrrha Conso amico suo Latinissimo sal.

Quibusdam de causis quantum fieri potest Caesaris et Ciceronis sequor auctoritatem.

Est haec quidem quaestio similis puteo illi Manniano! Ad quam haec tantum dicam: Procul absit, ut eorum auctoritatem parum faciam, sed haec me vexat cogitatio, quomodo ego, quae Latinam didici linguam solum secundariam, refutere possim Latinitatem hominum, qui infinito me melius sciebant hanc linguam. Ceterum Ciceronis multa quidem nobis exstant, Caesaris aliquantulo minus, tamen dubitare non possum, quin uterque certorum verborum in colloquiis quotidianis uteretur, quae nusquam in scriptis apparent, et quin alia multa verba, etsi in iis, quae nobis eorum exstant, non inveniuntur, probassent. Saepius enim casu factum esse arbitror quam consilio, si verbum auodam apud alios probatos auctores occurrit, sed in ipsorum scriptis deest.
Bene: vitabo ergo verbum illud, sed magis propterea, quod significatus eo fortasse pandi non potest, quam quo opus mihi esset, quippe cum adiectivum magis ad scuta impenetrabilia similiaque pertinere appareat. At quid de "inexplicabilis"? Cuius autem significatio prima a re nimium abest.
Quaesivi verbum "unergründlich" in Lexico Grimmiano, ubi quid significet bene lateque explicatur; solent etiam verbis Latinis uti, ut definiant voces, et eo quidem loco leguntur "impenetrabilis" et "imperscrutabilis", quorum ulterius primum apud auctores Christianos apparet. Claruit mihi in sententia originali duplicem esse significatum, de quo quid faciam nescio, nam Mann eo verbo dicit et puteum fundo carere et in imam profunditatem eius penetrari non posse. Mea sententia oporteret utrumque reddere.
At - licet dicam - quo magis disputamus, magis credo recte me fecisse non convertendo.

Sit tibi semper bene!

Zytophile, elegantissimis, ut soles, versibus reddidisti sententiam. Utinam tua facilitate metrica uterer! Cura et tu, ut valeas.

[consus]

Consus Pyrrhae amicae suae litteratissimae Zythophiloque poetae nostro politissimo s.d.p.
Quod ad verba quibusdam de causis attinet, nihil aliud mihi ante oculos obversabatur nisi scribendi genus illud, quo quicumque in academia linguae litterisque Latinis student, ut quam optime ipsi Latine scribant, instituuntur*.
Obiter dictum: Verbum imperscrutabilis laudandum videtur esse, sed iam satis superque! Zythophilus locutus est, causa ergo finita.
Ex animo felicissimum vobis precor septimanae exitum. Non. Apr.


---------------
* Cf. Carl Meissner / Christina Meckelnborg, Lateinische Phraseologie, Darmstadt 2004, p. XIII.

[Zythophilus]

Code: Alles auswählen

O nimium tribuis mihi, Conse sodalis, honorem.
 Nil nisi uerba edo, quae mihi Musa dedit.


[Pyrrha]

quicumque in academia linguae litterisque Latinis student...

Scis quidem haec ad me non pertinere.
Valete iterum!